Aile Hukuku

Aile hukuku, aile ile alakalı hukuki olan konular ile ilgilenen, medeni hukuk kapsamı içerisinde yer alan bir hukuk dalıdır. Aile hukukunun ilgilenmiş olduğu ana konular; evlenme koşulları, nişanlanma, velayet, iştirak nafakası, aile konutu, boşanma koşulları, nafaka hakkı, yardım nafakası, evlat edinme, maddi ve manevi tazminat gibi konulardır.

Devlet dairesinde kayıtlı olan ya da kayıtlı olmayan yaşam arkadaşlıkları da aile hukukunun bir konusu sayılabilmektedir. Kayıtlı olan yaşam arkadaşlığı Türk hukuku dâhilinde düzenlenmemiştir. Evlilik dışı olan yaşam arkadaşlıkları üzerinde herhangi bir hak bulunmamaktadır. Buna ek olarak doğan çocuklar ister evlilik içerisinde ister evlilik dışarısında doğsun, durum fark etmeden eşit haklardan yararlanılmaktadır.

Taşıyıcı annelik, aile içi şiddet, çocuk istismarı, yapay döllenme ve çocuk kaçırma gibi durumlarda kadın hakları ya da bilinen çocuk hakları kapsamında ele alınmış olan konularda gerek uluslararası sözleşmelerde gerekse iç hukuk alanında özel olarak düzenlenmektedir.

Aile hukuku genelinde Türk Medeni Kanunu’nda ve farklı bazı özel yasalarda düzenlenmiş olan konulara dair uyuşmazlıklar genellikle aile mahkemelerinde görülür. Aile mahkemeleri, birer uzmanlık mahkemelerinden biridir. Farklı olarak sosyal çalışmacı ve ruhbilimci gibi alanlarda çalışan uzman kişilerin yardımından yararlanılan mahkemelerdir. Ek olarak aile mahkemesinin yargıçlarının atamasında, aile hukuku genelinde uzman biri olup olmadığına ve evli ya da çocuğu olup olmadığı göz önünde bulundurularak bu niteliklere sahip olan kişiler atamada yeğlenmektedir.

Medeni kanun aile kavramını birbirinden farklı olan üç şekilde düzenlemiştir.

1. Dar anlamda aile

Dar anlamda aile, eşlerin birliğini ifade etmektedir. Bu duruma kısaca “evlilik birliği” de diyebiliriz.

2. Geniş anlamda aile

Geniş anlamda aile; anne, baba ve çocuklardan oluşan bir birliği yani topluluğu belirtmektedir. Bu duruma da çoğunlukla “velayet ailesi” denilebilmektedir.

3. En geniş anlamda aile

En geniş anlamda aile, ev içerisinde bir başkan yönetimi ile aynı çatı altında bir aile adı altında yaşayan bireylerden meydana gelmiş bir insan topluluğudur. Bu bireyler kan ve sıhri hısımlardan oluşabilmektedir. Fakat bu insan topluluğu aynı zamanda da mürebbiye, hizmetçi ve bahçıvan gibi evde hizmet veren bireylerden de oluşabilmektedir. Bu kapsamda bulunan bir aileyi Medeni Kanun 367. Madde ve devamında bulunan “ev düzeni” başlığı adı altında düzenlenmiştir.

Aile mahkemesi nedir?

Aile mahkemesi, il merkezlerinde ve nüfusu 100 bini aşmış olan ilçelerde kurulan asliye mahkemeleri düzeyindeki mahkemelerden biridir. Kanun koyucu, aile topluluğunda yer alan kişilerin arasındaki ilişkileri ve bu kişilerin arasında çıkabilecek olan herhangi uyuşmazlıkların içeriğini dikkate alarak 09.01.2003 tarihinde ve 4787 sayılı kanun sayesinde “aile mahkemesi” adı altında yeni bir mahkeme düzenlenmiştir.

Aile mahkemesinde ne tür davalar görülür?
Aile mahkemesi Medeni Kanun’da aile hukuku ile ilgili olan kitabın birinci ve ikinci bölümlerindeki boşanma, evlilik, tazminat davaları, nafaka ve velayet ile uyuşmazlıktan doğan dava ve bu tarz işlere bakar. Vesayet hukukundan doğmuş olan dava ve işler aile mahkemelerinin görevi değildir. Vesayet hukukundan doğmuş olan her dava aile mahkemesi görevi dışarısında kalmaktadır. Bu davalara ise Sulh Hukuk Mahkemeleri bakmaktadır.

Aile hukuku konuları nelerdir?

Aile ile alakalı konular ile ilgilenen, medeni hukuk kapması içerisinde yer almış olan “aile hukuku” belli konuları olan bir bölümdür. Aile hukuku konuları olarak baktığımız zaman en başta akıllara evlilik koşulları, nişanlanma, velayet gibi konular gelmektedir. Genel olarak konulara maddeler halinde bir bakalım:

• Babalık davaları
• Velayet davaları
• Soy bağı reddi davaları
• Boşanma davaları
• Anlaşmalı ya da çekişmeli boşanma davaları
• Mal paylaşımında evliliğin öncesinde çiftler arası sözleşme ve anlaşmalar
• Çocuklar için evliliğin sonrasında velayet ve velayetin değiştirilmesi konusunda açılacak olan davaların tümü
• Tazminat davaları
• Nafaka davaları
• Eşlerin evlilik birliği içerisinde edinmiş olduğu malların tümünün paylaşımına ilişkin işlemler.
• Mal paylaşım davası